Mürver çiçeği nedir? Özellikleri nelerdir? Ne zaman çiçek açar?

Mürver çiçeği nedir? Bir danteli andıran güzelliği, hoş aroması, güçlü içerikleriyle mürver çiçekleri hem mutfakların hem de doğal ecza dolaplarının yeni gözdesi olmaya aday.

Eğer dikkatlice bakmadıysanız, onu yaz başında salkım halinde mini mini beyaz çiçekler açan ve birbirine benzeyen onlarca farklı türden ayırt etmemişsinizdir. Sonbaharda da durum değişmez; tüm o beyaz çiçekler siyah, kırmızı, mor yemişlere dönüşür. Peyzaj bitkilerinden ormanda yabani olarak yetişen onlarca tür, dikkatlice bakmayan biri için aynı gelebilir. İşte, “Acaba bunlar yeniyor mu?” diye sorup tadına bakmaya cesaret edemediğimiz bitkilerden biri mürver. İyi haber; yenilebiliyor. Hem de çiçeğinden sonbaharda minik kara yemişlere dönüşen meyvelerine kadar. Mürver çiçeği ile neler yapılmıyor ki? Liste uzun; çay, yağ, şurup, sirke, reçel, likör, soğuk su infüzyonu ve bal infüzyonu…

MÜRVER ÇİÇEĞİ NE ZAMAN AÇAR?

Peki nerede, ne zaman yetişiyor bu mürver? Aslında hemen yan bahçede ya da henüz butik yaşam alanı inşa edilmemiş boş bir arsada, kırlarda rastlayabilirsiniz ona. Avrupa’dan Kuzey Amerika’ya ılımlı iklime sahip hemen her yerde bulunabiliyor.

Türkiye’de de doğal olarak yetişiyor. Mayıs-haziran ayında krem renginde, danteli andıran, bir saptan şemsiye gibi dizilmiş minik çiçekler açıyor. Yani çiçeklerini toplayıp sayfalarımızda yer alan şifalı, mis kokulu tarifleri yapmak için fazla zamanınız yok, acele edin.

Bu zarif çiçekler sonbaharda bir salkım halinde siyah-mor yemişlere dönüşüyor. Zaten onun en bilindik adı da ‘kara mürver’. Türkçede yörelere göre boylu mürver, melesir, mindiraç, patlak, patlangaç gibi isimler de verilmiş. Latince adı Sambucus nigra; Adoxacaea ailesinin üyesi. Dallarından antik bir müzik aleti yapıldığı için Yunanlılar ona sambüke demiş. İngilizcede ise ‘elderberry’ deniyor.

NASIL TANIRIZ?

Ufak bir ağaç ya da çalı olan kara mürver 3-5 metre kadar boylanabiliyor ve en fazla 40 cm çap yapıyor. Bir kez filizlendiğinde ya da dikildiğinde hızla büyüyor; çok fazla bir özene, bakıma ihtiyaç duymuyor. Odunsu gövdesi yeşilden griye renk alıyor ve boyuna çatlaklara sahip. Minik çiçekleri 5 adet beyaz-krem rengi taç yaprağı ve 5 adet sarı erkek organdan oluşuyor. Bal ve ıhlamuru çağrıştıran kendine özgü hoş bir kokuya sahip. Yeşil yaprakları yumurtamsı, uçları sivri, 6-12 cm boyutlarında oluyor. Elinizle ezdiğinizde pek hoş bir kokuya sahip değil. Kışın yapraklarını döküyor. 6-10 mm çapındaki yuvarlak ve parlak siyah renkli meyvelerin içinde kırmızı meyve özü ve uzunca oval biçimli 3-4 tane tohum bulunuyor. Aynı aileden bir çalı boyutlarında olan Sambucus ebulus (cüce mürver) ile karıştırmamak noktasında bu bilgiler önem taşıyor.

ŞİFA NİYETİNE

Mürver çiçeği içeriğindeki vitamin, mineral, uçucu ve sabit yağların zenginliğiyle ilaç ve kozmetik endüstrisinde kullanılıyor. C vitamini ve güçlü bir antioksidan olan quercetin içeriyor. Eski çağlardan beri Afrika’dan Avrupa’ya çeşitli hastalıklara şifa bulmak için ilaç olarak kullanılan bir bitki. Antioksidan ve antiviral özellikleri bu çiçeklerin günümüzde de soğuk algınlığı ve gribin tedavisinde popüler olmasını sağlıyor.

2009’da ‘Online Journal of Pharmacology and PharmacoKinetics’te yayınlanan bir araştırmada da bu bilgiyi destekler nitelikte. Araştırmada bir grup soğuk algınlığından muzdarip katılımcıya 175 mg mürver çiçeği ekstraktı verilmiş. Diğer hasta grup ise placebo hapları (ilaç içermeyen haplar) almış. İki gün sonra mürver alan grubun yüzde 28’inde semptomların kaybolduğu, yüzde 60’ında azaldığı gözlenmiş. Placebo grubunda ise hastalığın semptomlarında herhangi bir gerileme görülmemiş.

Mürver çiçekleri soğuk algınlığı ve grip dışında güneş yanıkları ve pişiklerde kullanılıyor. Çayının terletme özelliği bulunuyor. Sakinleştiriyor, vücudu rahatlatıyor. Balgam söktürüyor, diüretik özelliğe sahip, idrar söktürüyor. Yine de düzenli kullanmadan önce uzmana danışın.

• Kaynak: EvBahçe
• Prodüksiyon: Aytaç Özkardaş Gozzi
• Fotoğraflar: Ozan Kutsal

Bu yazımız da ilginizi çekebilir:

Sakinleştirici çay tarifi – Mürver çayının mükemmel etkisi