Zambaklar, bordürlerden saksı bahçelerine kadar birçok alanda kolayca yetiştirilebilen, yeni başlayanlar için bile uygun, dikkat çekici çok yıllık bitkilerdir. Hem estetik görünümleriyle hem de geniş renk yelpazesiyle her türlü bahçeye canlılık katarlar.
Zambaklar yüzyıllar boyunca dünyanın en sevilen ve anlam yüklü çiçeklerinden biri olmuştur. Renklerine göre farklı anlamlar taşırlar:
Sarı: Neşe ve sağlık
Kırmızı: Aşk ve tutku
Turuncu: Güven ve bolluk
Açık pembe: Zarafet ve cömertlik
Her yıl piyasaya sürülen birçok hibrit zambak sayesinde, ikliminize ve bahçenizin yapısına uygun çeşidi seçmek mümkündür.
Zambaklar tohumla da yetiştirilebilir ancak bu yöntem uzun yıllar alabileceği için genellikle soğan ya da hazır fide şeklinde ekilir. Dikim için temel adımlar şunlardır:
Son don olayından sonra dikime başlayın.
Ampulün boyunun 2-3 katı derinliğinde bir çukur açın.
Bitkiyi saksısından dikkatlice çıkarın.
Toprağa yerleştirip üzerini gevşek toprakla doldurun.
Bitkinin dibini bolca sulayın.
Uzun çeşitleri kazıkla destekleyin.
Toprak Seçimi
Zambaklar pH konusunda seçici olmasa da, iyi drene olan topraklara ihtiyaç duyarlar. Toprak ağır ve su tutucuysa, içerisine kum ekleyerek drenajı artırmak gerekir.
Sulama
İlk dikimden sonra düzenli sulama gerekir. Kurulduktan sonra, nem dengesini koruyacak şekilde sulanmalıdır. Ne çok kurak ne de çok nemli ortamları severler.
Güneş Işığı
Zambaklar tam güneşten hafif gölgeye kadar çeşitli ışık koşullarında büyüyebilir. Ancak sıcak iklimlerde öğleden sonra gölge almaları avantaj sağlar.
İklim Koşulları
Zambaklar serin kışlara ve ılıman yazlara bayılır. Tropik bölgelerde verim düşük olabilir çünkü soğuk döneme ihtiyaç duyarlar. Saksıda yetiştiriliyorsa, kışın serin bir alana alınmalıdır.
Gübreleme
İlkbaharda organik ampul gübresi kullanarak besin desteği sağlayabilirsiniz. Gübreyi kök çevresine serpin ve sulayın.
Kış Koruması
Zambaklar genellikle 4-9 arası USDA bölgelerinde kışa dayanıklıdır. Ancak daha soğuk bölgelerde malçla kökleri korumakta fayda var.
Solmuş Çiçeklerin Temizlenmesi (Deadheading)
Tohum üretimini önlemek ve enerjiyi korumak için çiçekler solduktan sonra baş kısımları kesilmelidir.
Çoğaltma
Zambaklar zamanla yeni soğanlar oluşturur. Bu soğanları ayırarak veya ana soğandaki pulları toplayarak çoğaltabilirsiniz:
Pulları nemli vermikülit veya turba yosunu ile dolu torbaya koyun.
Işık alan ama doğrudan güneş almayan, ılıman bir yerde bekletin.
6-8 hafta içinde yeni soğanlar oluşacaktır.
Asya Zambakları
Renkler: Beyazdan siyaha, kırmızı, sarı, pembe ve şeftali tonları
Özellikler: Kokusuz, sağlam gövdeli, bol tomurcuklu
Boy: 60-120 cm
Güneş: Tam güneş
Oryantal Zambaklar
Özellikler: Hoş kokulu, büyük çiçekli, amatör dostu
Renkler: Beyaz, krem, pembe, morumsu kırmızı
Boy: 60-180 cm
Güneş: Tam güneş
Trompet Zambakları
Özellikler: Trompet şeklinde çiçekler, hoş koku
Renkler: Beyaz, sarı, turuncu, pembe
Boy: 120-180 cm
Güneş: Tam güneş
Paskalya Zambakları
Özellikler: Beyaz çiçekli, erken çiçek açar
Toprak: Organik madde açısından zengin toprak
Boy: 60-90 cm
Güneş: Tam güneş
Yaprak Bitleri
Yaprakların altına yerleşen bu küçük böcekler ışığı engelleyen yapışkan bir madde bırakır. Bitkileri dikmeden önce kontrol edin. Gerekirse sabunlu suyla temizleyin.
Botrytis (Küf Hastalığı)
Yaprak, sap ve çiçeklerde küf oluşturabilir. Enfekte olmuş kısımları çıkarın, komposta atmayın. Sulamayı sabah ve bitki tabanından yapın.
Zambak Yaprak Böceği
Yaprakları, sapları ve çiçekleri yer. Neem yağı kullanarak böcek istilasını önleyebilirsiniz.